دلیل عدم استجابت دعا
06 تیر 1391 توسط خضری
توجه به كيفيت اين شرایط نيز روشنگر حقايق تازهاى درباره مسئله به ظاهر بغرنج دعاء است و اثر سازنده آن را آشكار مىسازد در روايت‌های اسلامى شرایطى بر استجابت دعا مىخوانيم از جمله:
1. براى اجابت دعا بايد پیش از هر چيز در پاكى قلب و روح كوشيد، و از گناه توبه كرد، و خودسازى کرد و از زندگى رهبران الاهى الهام گرفت. از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود:«اياكم ان يسئل احدكم ربه شيئا من حوائج الدنيا و الاخرة حتى يبدء بالثناء على اللَّه و المدحة له و الصلاة على النبى و آله، ثم الاعتراف بالذنب، ثم المسالة». یعنی «مبادا هيچ‌يك از شما از خدا تقاضايى كند مگر اينكه نخست حمد و ثناى وی را به جا آورد و درود بر پيامبر و آل وی بفرستد بعد به گناه خود نزد وی اعتراف (و توبه) كند سپس دعا کند» (سفینه البحار، ج 1، ص 448 و 449).
1. براى اجابت دعا بايد پیش از هر چيز در پاكى قلب و روح كوشيد، و از گناه توبه كرد، و خودسازى کرد و از زندگى رهبران الاهى الهام گرفت. از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود:«اياكم ان يسئل احدكم ربه شيئا من حوائج الدنيا و الاخرة حتى يبدء بالثناء على اللَّه و المدحة له و الصلاة على النبى و آله، ثم الاعتراف بالذنب، ثم المسالة». یعنی «مبادا هيچ‌يك از شما از خدا تقاضايى كند مگر اينكه نخست حمد و ثناى وی را به جا آورد و درود بر پيامبر و آل وی بفرستد بعد به گناه خود نزد وی اعتراف (و توبه) كند سپس دعا کند» (سفینه البحار، ج 1، ص 448 و 449).
2. در پاكى زندگى از اموال غصب و ظلم و ستم بكوشد، و تغذيه وی از حرام نباشد از پيامبر اسلام (ص) نقل شده است:
«من احب ان يستجاب دعائه فليطب مطعمه و مكسبه» (همان). یعنی «كسى كه دوست دارد دعايش مستجاب شود بايد غذا و كسب خود را پاك كند».
3. از مبارزه با فساد و دعوت به سوى حق خوددارى نكند، زيرا آنها كه امر به معروف و نهى از منكر را ترك مىگويند دعاى مستجابى ندارند، چنانكه از پيامبر اسلام (ص) نقل شده است که:«لتامرن بالمعروف و لتنهن عن المنكر، او ليسلطن اللَّه شراركم على خياركم و يدعوا خياركم فلا يستجاب لهم». یعنی «بايد امر به معروف و نهى از منكر كنيد والا خداوند بدان را بر نيكان شما مسلط مىكند و هر چه دعا كنند مستجاب نخواهد شد» (همان).
در حقيقت ترك اين وظيفه بزرگ نظارت ملى، نابساماني‌هايى در جامعه پدید مىآورد كه نتيجه آن خالى ماندن صحنه اجتماع براى بدكاران است و دعا براى برطرف شدن نتايج آن بى‌اثر است زيرا اين وضع نتيجه قطعى اعمال خود انسان است.
4. عمل به پيمان‌هاى الاهى،ايمان، عمل صالح، امانت و درستكارى يكى ديگر از شرایط استجابت دعا است. زيرا آن كس كه به عهد خويش در برابر پروردگارش وفا نكند نبايد انتظار داشته باشد كه مشمول وعده اجابت دعا از ناحيه پروردگار باشد. كسى نزد امير مؤمنان على (ع) از عدم استجابت دعايش شكايت كرد و گفت با اينكه خداوند فرموده دعا كنيد من اجابت مىكنم، چرا ما دعا مىكنيم و به اجابت نمىرسد؟! اما در پاسخ فرمود:«ان قلوبكم خان بثمان خصال: اولها: انكم عرفتم اللَّه فلم تؤدوا حقه كما اوجب عليكم، فما اغنت عنكم معرفتكم شيئا. و الثانية: انكم آمنتم برسوله ثم خالفتم سنته و امتم شريعته فاين ثمرة ايمانكم؟ و الثالثة: انكم قراتم كتابه المنزل عليكم فلم تعملوا به، و قلتم سمعنا و اطعنا ثم خالفتم! و الرابعه: انكم قلتم تخافون من النار، و انتم فى كل وقت تقدمون اليها بمعاصيكم، فاين خوفكم؟ و الخامسة: انكم قلتم ترغبون فى الجنة، و انتم فى كل وقت تفعلون ما يباعدكم منها فاين رغبتكم فيها؟ و السادسة: انكم اكلتم نعمة المولى فلم تشكروا عليها! و السابعة: ان اللَّه امركم بعداوة الشيطان، و قال إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا، فعاد يتموه بلاقول، و واليتموه بلا مخالفة. و الثامنة: انكم جعلتم عيوب الناس نصب اعينكم و عيوبكم وراء ظهوركم تلومون من انتم احق باللوم منه فاى دعاء يستجاب لكم مع هذا و قد سددتم ابوابه و طرقه؟ فاتقوا اللَّه و اصلحوا اعمالكم و اخلصوا سرائركم و امروا بالمعروف و انهوا عن المنكر فيستجيب لكم دعائكم» (همان). یعنی «قلب و فكر شما در هشت چيز خيانت كرده است (بنابراین دعايتان مستجاب نمىشود):
1. شما خدا را شناخته ايد اما حق وی را ادا نكردهايد، به همين علت شناخت شما سودى به حالتان نداشته است!؛
2. شما به فرستاده وی ايمان آوردهايد سپس با سنتش به مخالفت برخاستهايد ثمره ايمان شما كجا است؟؛
3. كتاب وی را خواندهايد اما به آن عمل نكردهايد، گفتيد شنيديم و اطاعت كرديم سپس به مخالفت برخاستيد!؛
4. شما مىگویيد از مجازات و كيفر خدا مىترسيد، اما همواره كارهايى مىكنيد كه شما را به آن نزديك مىسازد …؛
5. مىگویيد به پاداش الاهى علاقه داريد اما همواره كارى انجام مىدهيد كه شما را از آن دور مىسازد …؛
6. نعمت خدا را مىخوريد و حق شكر وی را ادا نمىكنيد؛
7. به شما دستور داده دشمن شيطان باشيد (و شما طرح دوستى با وی مىريزيد) ادعاى دشمنى با شيطان داريد اما عملاً با وی مخالفت نمىكنيد؛
8. شما عيوب مردم را نصب العين خود ساخته و عيوب خود را پشت سر افكندهايد … با اين حال چگونه انتظار داريد دعايتان به اجابت برسد؟ در حالى كه خودتان درهاى آن را بستهايد؟ تقوا پيشه كنيد، اعمال خويش را اصلاح کنید امر به معروف و نهى از منكر كنيد تا دعاى شما به اجابت برسد».
اين حديث پر معنا با صراحت مىگويد: وعده خداوند به اجابت دعا يك وعده مشروط است نه مطلق، مشروط به آنكه شما به وعدهها و پيمان‌هاى خود عمل كنيد در حالى كه شما از 8 راه پيمان‌شكنى كردهايد، و اگر به اين پيمان‌شكنى پايان دهيد دعاى شما مستجاب مىشود.
عمل به دستورهای هشتگانه پیش‌گفته كه در حقيقت شرایط استجابت دعا است براى تربيت انسان و به كار گرفتن نيروهاى وی در يك مسير سازنده و ثمربخش كافى است.
5. ديگر از شرایط استجابت دعا همراه شدن آن با عمل و كوشش است. در كلمات قصار امير مؤمنان على (ع) مىخوانيم:
«الداعى بلا عمل كالرامى بلا وتر»! (نهج‌البلاغه: حكمت 337). یعنی «دعا كننده بدون عمل و کوشش مانند تيرانداز بدون «زه» است»!.
با توجه به اينكه وتر (زه) عامل حركت و وسيله پيش راندن تير به سوى هدف است نقش عمل در تاثير دعا روشن مىشود.
مجموع شرایط پنجگانه پیش‌گفته روشنگر اين واقعيت است كه دعا نه‌تنها نبايد جانشين اسباب طبيعى و وسایل عادى براى وصول به هدف شود، بلكه براى اجابت آن بايد در برنامههاى زندگى دعا كننده دگرگونى كلى به عمل آيد، روحيات شخص، نوسازى شود، و در اعمال پيشين تجديد نظر شود. آيا چسبانيدن عنوان «مخدر» به دعا با چنين شرايطى نشانه بىاطلاعى يا اعمال غرض نيست؟!
منبع: سایت ازهی
