حوزه علمیه حضرت زینب(س) سریش آباد

چرا انسان اینقدر احساس تنهایی و دلتنگی می کند چرا با وجود داشتن همه چیز باز ناراحت و دلتنگ است؟

  عوامل دلتنگی
دوری از خداوند و یاد او
مهمترین عامل احساس دلتنگی و تنهایی، فراموشی یاد خدای متعال است. اگر انسان در زندگی خود خداوند را بشناسد و مشغول سیر و سلوک به سوی او باشد و از دعا و مناجات بهره کافی ببرید، احساس کسالت و غم وتنهایی نخواهد کرد؛ زیرا خداوند خود فرموده اند: یاد من آرام بخش دلهاست.
یاد خداوند دو معنا دارد، عام و خاص. بهترین و روشن ترین راهکار یاد دائمی خداوند قرار گرفتن در ظرف عبودیت حق تعالی و انجام وظایف واجب دینی و فرامین الهی و ترک گناه است. تا زمانی که بنده در مسیر قرب الهی قرار دارد به سوی خداوند حرکت می کند، به یاد خدا است و این همان معنای عام ذکر و یاد خدا است و بهترین مصادیق خاص یاد خدا عبارت است از:

نماز
نماز علاوه بر ذکر زبانی بودنش، مصداق اطاعت از حضرت حق نیز می‌باشد. چنان‌چه خداوند پس از مبعوث شدن حضرت موسی به پیامبری در سوره طه آیه 14 می‌فرماید: که نماز را برای یاد من به پا دار! (وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری‏) چون بر اساس آیه152 سوره بقره نتیجه یاد خدا را یاد شدن خودمان از طرف خداوند دانسته است؛ (فَاذْکُرُونی‏ أَذْکُرْکُمْ وَ اشْکُرُوا لی‏ وَ لا تَکْفُرُونِ)
در اکثر آیات قرآن پس از ذکر خدا، نماز را به عنوان بهترین مصداق ذکر می‌شمارد. در آیه 37 سوره نور خوانیم که: (رِجالٌ لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إیتاءِ الزَّکاةِ یخافُونَ یوْماً تَتَقَلَّبُ فیهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصار) مردانی که نه تجارت و نه معامله‌ای آنان را از یاد خدا و بر پا داشتن نماز و ادای زکات غافل نمی‌کند.

قرآن
اگر مومن ادعای محبت خدا را دارد, می بایست به دستور العملهای خدا نیز اهمیت بدهد. خداوند مهربان کلیات اوامر و نواهی خود را در قران کریمش آورده است؛ تا آنهایی که طالب رسیدن به قرب او هستند با خواندن قران و عمل کردن به آن به این مهم نایل آیند.

توسل به ائمه معصومین علیهه السلام
از ویژگیهای بارز معصومین (علیهم السلام) که در زیات جامعه کبیره بیان شده اهل ذکر بودن ایشان است. به این معنا که آنها هیچگاه از یاد خداوند غافل نبوده اند و هیچ عملی خلاف امر الهی انجام نداده اند. لذا آنها بهترین و کاملترین الگوهای یاد حضرت حق هستند و بر هر مومنی فرض و واجب است که از آنها پیروی کند.
گاه گاهى مخصوصا به اقتضاى حال و اقبال قلب به ائمه معصومین (علیهم السلام) توسل جویید و توفیق و حاجات خود را از آن معادن کرم بخواهید.
در ادامه‌ی همین بحث، داشتن یک برنامه‌ی عبادی، در رفع تنهایی بسیار مۆثر است:
الف ـ مراقبه و محاسبه:
در آغاز هر کارى, کمى مکث کنید. اگر واجب است حتما انجام دهید؛ اگر حرام است حتما ترک کنید و اگر نه حرام است نه واجب در انجام و ترک آن مختارید. این سه چیز را قبل از انجام هر کارى مشخص کنید سپس انجام دهید.
اصل این توجه و مراقبه چندین فایده دارد: اولاً: انسان به حرام نمى‏افتد و نیز واجبى از او ترک نمى‏شود. ثانیاً: غفلت شبانه‏روزى را از انسان مى‏گیرد. ثالثا: ترک حرام و فعل واجب به قصد قربت, خود عبادت به حساب مى‏آید مى‏توان فعل تمام واجبات و ترک تمام محرمات را به قصد قربت انجام داد. حتى افعالى که نه واجب هستند نه حرام مى‏توان با قصد قربت آنها را عبادى کرد.
مثلاً: خوابیدن با این قصد باشد که تجدید نیرو شود تا انسان عبادت خدا کند و… شب به محاسبه بنشیند که آیا مراقبه طول روز را خوب انجام داده یا نه. اگر خوب انجام داده, شکر خداى را هر چند زبانى به جا آورد و اگر خوب انجام نداده علت‏یابى کند تا به مرور نقص‏ها و علت عدم موفقیت را کشف کند تا بعد از سال‏ها به جایى برسد که حتى یک گناه از او صادر نشود و خلاصه این که مدار مراقبه و محاسبه شما انجام واجبات و ترک محرمات مى‏باشد.
ب ـ مستحبات نشاط‏ آور:
از میان مستحبات از نمازهاى نافله گرفته تا دعاى کمیل و ندبه و… فقط و فقط آنهایى را انجام دهید که براى شما نشاط‏آور است و از تحمیل نفس بر مستحبات پرهیز کنید. هر عمل مستحبى که قلب بدان اقبال داشت و برایتان نشاط ‏بخش و حال‏آور بود به همان اکتفا کنید؛ حتى نسبت به نماز شب که سفارش زیادى شده است اگر نشاط نداشتید یا اصلاً نخوانید یا خیلى خیلى خلاصه در ظرف ده دقیقه تمام یازده رکعت را با حذف مستحبات بخوانید.

ج ـ دائم‏ الوضوء:
سعى کنید همیشه وضودار باشید و اگر براى شب قبل از خواب وضو بگیرید کافى است. وضو نور است و همنشینی دائمی با نور, انسان را نورانی می کند.
‏

بی هدفی
یکی از اساسی ترین امور که غفلت از آن، سبب دلتنگی ها می شود، نداشتن هدف و یا گم شدن آن می باشد. پرواضح است که هرچه انتخاب یک هدف دقیق، آگاهانه و زوایای راه و مسیر رسیدن به آن روشن تر باشد، امید دستیابی به هدف، بیشتر گشته و دلتنگی ها زدوده می شود. البته در انتخاب هدف توجه به توان و علاقه شخصی نیز لازم است.
بنابراین لازم است انسان برای زندگی خویش، یک هدف صحیح و دست یافتنی با توجه به شرایط خویش در نظر بگیرد و برای تأمین آن به تلاش همه جانبه دست بزند و موفقیت های خود در رسیدن به هدف های میانی را مقدمه و پلی برای رسیدن به آن هدف نهایی قرار دهد.
اگر به دلیل نداشتن هدف و یا انتخاب اشتباه آن، در زندگی و سایر شئون آن، این دلتنگی و تنهایی برای انسان حاصل شده است، درمان آن بازگشت از این مسیر و انتخاب یک هدف کامل و صحیح است.
بیکاری
اصولا نفس بیکاری در اسلام مذموم است و به فرموده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) خداوند انسان بیکار را دشمن می دارد. بنابراین لازم است هر فردی ساعات روز خود را با برنامه‌ریزی درست ومفید پر کند و از بی‌کاری بپرهیزد.

عوامل رفع احساس تنهایی
ذکر گفتن
به یاد خدا بودن و استعانت طلبیدن از ذات پاک اوست که به واسطه برخی اذکار، بر زبان جاری شده و حلقه وصل خالق و مخلوق می‌گردد. در روایات برای رفع حزن و اندوه، ذکر «حوقله» بسیار سفارش شده است.
امام صادق (ع) می‌فرماید:‌ «اِذَا حَزَنَک اَمْرٌ مِنْ سُلْطَانٍ اَوْ غَیْرِهِ فَاَکْثِر مِنْ قَولِ «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلا بِاللهِ» فَاِنَّها مِفْتَاحُ الفَرَجِ وَ کَنْزٌ مِنْ کُنُوزِ الْجنَّةِ؛ هر گاه از سوی حاکمی یا دیگران اندوهی به تو رسید، «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلَّا بِاللهِ» را فراوان بگو! ‌که آن کلید گشایش و گنجی از گنجهای بهشت است.»( بحا ر الانوار، ج 75، ص 227)و فرمود:
إذا نَزَلَتِ الْهُمُومُ فَعَلَیْکَ بِلا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلَّا بِاللهِ؛ هر گاه غمها (بر تو) فرود آمد، بر تو باد به گفتن ذکر لا حول و لا قوة الا بالله). میزان الحکمه، ج 1، ص 613)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نیز فرمودند: «‌اَمَانٌ لِاُمَّتی مِنَ الْهَمِّ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللهِ، لا مَلْجَأ وَ لا مَنْجَی مِنَ اللهِ إلَّا إلَیْهِ؛ (گفتن این دو جمله:) هیچ جنبش و نیرویی مگر به اتکای خدا نیست و پناه و گریزی از خدا جز به سوی او نیست، امت مرا از غم و اندوه در امان می‌دارد. بحار الانوار، ج 74، ‌ص 58
استغفار
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در روایتی فرمودند: «مَنْ أکْثَرَ الاسْتِغْفَارَ جَعَلَ اللهُ مِنْ کُلّ ِهَمٍّ فَرَجَاً وَ مِنْ کُلّّ ضِیقٍ فَرَجَاً وَ رَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛ هر کس زیاد استغفار کند، خداوند گِرِه غم های او را بگشاید و از هر تنگنایی بیرونش بَرَد و از آنجا که گمانش را هم نمی برد، روزیش رساند.مستدرک الوسائل، ج 5، ص 277

صبر و تحمل
علی(علیه السلام) می فرماید:
وَالدَّهْرُ یَوْمَانِ یوْمٌ لَکَ وَ یَوْمٌ عَلَیْکَ. فَإذَا کانَ لَکَ فَلا تَبْطَرْ وَ إذَا کانَ عَلَیْکَ فَاصْبِرْ؛ زمانه دو روز است: روزی با تو و به نفع توست و دیگر روز بر علیه تو. اگر با توباشد سرمست مشو و اگر بر تو نباشددلگیر و دلتنگ مباش و صبر نما.امیر مومنان(علیه السلام) فرمود: «اِطْرَحْ عَنْکَ وَارِدَاتِ الْهمُومَ بِعَزَائِمِ الصَّبْرِ وَ حُسْنِ الْیَقیِنِ ؛اندوه هایی که بر تو وارد می شود با صبر قاطع و یقین نیکو دور ساز.