نماز شب
امشب آن نيست كه در خواب رود چشم نديم-خواب در روضه رضوان نكنند اهل نعيم
در ميان نوافل-نمازهاي مستحبي-، «نماز شب» جايگاه خاصى دارد و تاكيد فراوانى كه در آيات قرآن و احاديث درباره آن است، به مراتب بيش از نمازهاى ديگر مستحب است. به همين جهت، اولياء خدا بر آن مداومت و مواظبت داشتند و به تهجد و عبادت نيمه شب مىپرداختند. تا آنجا كه نماز شب را خداوند، بر بنده محبوبش حضرت محمد -صل الله عليه وآله و سلم- واجب نموده بود:
«و من الليل فتهجد به نافلة لك؛ بخشى از شب را بعنوان نافله به تهجد بپرداز و سحر خيزى كن».
قرآن، در توصيف كسانى كه نيايشگران شب و اهل نماز شباند، چنين ميفرمايد: «و المستغفرين بالاسحار؛ استغفار كنندگان در سحرها».
«كانوا قليلا من الليل ما يهجعون؛ مردان خدا، مقدار كمى از شب را ميخوابيدند».
گر به روى تو حريم خويش را در بسته اند-سر به سنگ آستان زن ، لعل ناب آيد برون
مرحوم ملكى تبريزي -رحمه الله عليه- مى فرمايد: استادم [ملا حسينقلى همدانى ] به من فرمود: ((فقط متهجّدين هستند كه به مقاماتى نائل مى گردند و غير آنان به هيچ جايى نخواهند رسيد)).
علاّمه طباطبائى -رحمه الله عليه- مى فرمايد: چون به نجف اشرف براى تحصيل مشرّف شدم ، از نقطه نظر قرابت و خويشاوندى و رحميّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفياب مى شدم ، تا يك روز درِ مدرسه اى ايستاده بودم كه مرحوم قاضى از آنجا عبور مى كردند، چون به من رسيدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: ((اى فرزند! دنيا مى خواهى نماز شب بخوان و آخرت مى خواهى نماز شب بخوان )).
اين سخن آنقدر در من اثر كرد كه از آن زمان به بعد تا زمانى كه به ايران مراجعت كردم ، پنج سال تمام ، در محضر قاضى روز و شب به سر مى بردم و آنى از ادراك فيض ايشان دريغ نمى كردم و از آن وقتى كه به وطن بازگشتم تا وقت رحلت استاد، پيوسته روابط ما برقرار بود و مرحوم قاضى طبق روابط استاد و شاگردى ، دستوراتى مى دادند و مكاتبات از طرفين برقرار بود.
علاّمه-رحمه الله عليه- مى فرمودند: ((ما هر چه داريم از مرحوم قاضى داريم .))
در حديثى از امام صادق -عليه السلام- چنين مى خوانيم : ((أَبْغَضُ الْخَلْقِ إ لى اللّه جِيْفَةٌ بِاللَّيلِ، بطالٌ بِالنَّهار؛ مبغوض ترين و ناپسندترين مردم نزد خداوند، كسى است كه [شب را سراسر به خواب و] بسان مردارى گنديده و در روز بيكار و تنبل باشد.))
نيشابورى مى گويد: به امام صادق -عليه السلام- عرض كردم : مردم از پيامبر -صلى الله عليه و آله- نقل مى كنند در شب ساعتى است كه هيچ بنده مؤمنى در آن دعايى نمى كند، مگر اينكه دعايش مستجاب شود.فرمود: بلى .عرض كردم : فدايت شوم آن چه زمانى است ؟فرمود: بين نصف شب تا ثلث باقيمانده از آن .گفتم : آيا آن شب معينى است از شبها يا هر شب است ؟فرمود: هر شب است
نماز شب و حل مشکلات
رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود: اى مردم ! هيچ كس از شما نيست ، مگر اينكه مشكلات همچون كمربندى او را محاصره كرده است . پس زمانى كه دو سوّم از شب گذشت (و يك سوّم آن باقى ماند) ملكى بر او وارد مى شود و به او مى گويد: برخيز! و ذكر خداوند بگوى كه صبح نزديك است . اگر او حركت كرد و ذكر خداوند گفت ، يك گره از گرفتارى هايش گشوده خواهد شد و اگر او برخاست و وضو گرفت و به نماز ايستاد، تمامى گره هاى گرفتارى از او گشوده مى شود و صبحگاهان شادمان و با روشنى چشم از خواب بر مى خيزد.
خفتگان را خبر از زمزمه مرغ سحر- حيوان را خبر از عالم انسانى نيست
دوش مرغى به صبح مى ناليد-عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش
يكى از دوستان مخلص را- مگر آواز من رسيد بگوش
گفت باور نداشتم كه تو را-بانك مرغى چنين كند مدهوش
گفتم اين شرط آدميّت نيست- مرغ تسبيح گوى و من خاموش
