حوزه علمیه حضرت زینب(س) سریش آباد

به گزارش معاونت فرهنگی - پژوهشی مدرسه علمیه حضرت زینب(س) شهر سریش آباد سلسله نشستهای سبک زندگی اسلامی با موضوع: عبادت و دینداری عاقلانه؟ عابدانه؟ یا عاشقانه؟ روز جمعه مورخ:94/04/05 مصادف با نهم ماه مبارک رمضان با حضور استاد محترم حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای صفی زاده و در جمع طلاب این مدرسه مبارکه برگزار گردید

در این نشست حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای صفی زاده موضوع بحث را با این سوال شروع کردند که:
1-اگر خداوند رحمن و رحیم است که هست چرا تکلیفی قرار داده که موجب رنج و زحمت بندگان است؟
2-از آنجایی که تکلیف محدودیت می آورد و از طرف دیگر پاداش(بهشت) و عقاب(جهنم) داردچه نیازی به تکلیف هست؟ و چه نیازی به پاداش و عذاب است؟
سپس فرمودند: سوال اینجاست که آیا دین و شریعت به دست و پای بندگان بند می زند؟ چرا که دوگونه دیدگاه در مورد خداوند مهربان و متعال وجود دارد: گروهی قائلند خداوند واجب الوجودی است العیاذ بالله عبوس، مستبد، خودخواه….و گروهی در مقابل این تفکر میگویند خداوند ربی با محبت و با گذشت و مهربان تر ازمادر می دانند.این دو تصویر از خداوند مهربان است که در اندیشه دینی این دو دیدگاه در سه گروه جای می گیرد.یعنی سه نوع دین داری و عبادت.
1ـ عابدانه(عامیانه)
2ـ دین داری عاقلانه(عالمانه)
3ـ دین داری عاشقانه
اما اولی: این نوع دین داری برداشت اولیه انسانهاست که خیلی انسان گونه است مثل اینکه گمان می کنند اینکه او سمیع است پس مثل انسانها گوش دارد و… اما کمی بالاتراز انسانهاست.

ایشان افزودند: این دیدگاه معلول اذهان ساده است. فلذا می گویند اگر آدم ها با تمام خطاهایشان شب قدری توبه کنند یا شفیعی برای گذشت از جانب آن مهربان بیاورند در این تصویر از خداوند مهربان آتش و جهنم و بهشت و نعمت و … اموری قرار دادی است. که اگر مثلا فلان عمل را انجام دهند پاداشش بهشت است و اگر ترک کنند عقابش جهنم است.یعنی نعمات و نقمات بنا به شرایط افزایش و کاهش دارد که در لسان روایات به آن عبادت عابدانه یا عامیانه می گویند.در این نوع از دین داری پاداش بر اساس شناخت و معرفت خواهد بود نه کمیت عبادت چنانچه در داستان عابد بنی اسرائیلی و پیامبر زمانش از زبان مبارک امام صادق علیه السلام نقل شدکه وقتی خداوند متعال جایگاه آن عابد را نشان داد حضرت عرض کردند پروردگارا در مقابل اینهمه عبادت این جایگاه؟ خداوند دستور فرمودند که کمی با آن عابد همراه باشند وقتی با او همکلام شدند متوجه شدند که عبادتش زیاد است اما شناخت و معرفتش از حی لایزال اندک است و آن نعمات بهشتی در مقابل آن اندازه از معرفت می باشد نه میزان عبادت!!!!

دومین نوع عبادت و دینداری عبادت عاقلانه است که ویژه ی اذهان تعلیم یافته است مثل متکلمان و فیلسوفانو عالمان
در این نوع عبادت رابطه بر اساس امور تکوینی و حقیقی است مثل کسی که تشنه است و با نوشیدن آب عطشش بر طرف می شود.توبه، دعا، شفاعت… متفاوت از آن معنایی است که در عبادت عابدانه است.در این نوع عبادت تکلیف چیزی نیست جز اینکه خیر و مصلحت بندگان در آن نهفته است و آنچه ضرر داشته از بندگان رفع گردیده است. در این نوع عبادت یک رابطه علی و معلولی بین تکلیف و نتیجه هست.نتیجه چیست؟ اینکه بهشت و جهنم بر اساس اعمال بندگان است.
در این نوع بندگی عبادت 2 شکل است:1ـ ظاهری: مثل همین روزه ای که ما می گیریم 2ـ باطنی : رهایی از آتش بر اساس روزه داری
نوع سوم: عبادت و دین داری عاشقانه: در مورد بندگی عاقلانه محاسبه و حساب و کتابی هست که بنده به دنبال دور کردن ضررهاست اما در این نوع رابطه ی بین خداوند و بنده رابطه ی معشوق و عاشق است که به تعبیر استاد مرحله ی کامل شده ی عبادت و بندگی است.
تکلیف در عبادت ـــــــــــــــــــــــ»عامیانه: زحمت است
ــــــــــــــــــــــــ»عاقلانه: قانون است
ــــــــــــــــــــــــ»عاشقانه:دعوتنامه است از جانب معبود به عبد و از جانب معشوق به عاشق
سپس استاد بزرگوار نشست از نمونه های بارز عبادت عاشقانه از حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام و اصحاب بزرگوارشان نام بردند و فرمودند تکلیف در این نوع از عبادت دعوتنامه ای ست از جانب معشوق ارحم راحمین و سرشار از لطف است. از طرف دیگر اگر خداوند مهربان تکلیفی برای بندگان در نظر نگیرد به معنای بی توجهی به بندگان است و این از حکیم لطیف و خبیر محال است.
نکته بسیار جالب و زیبایی که بیان فرمودند این بود که همواره در درون انسانها دو لشکر در حال جنگ است جنود رحمانی و جنود شیطانی . به فرموده علامه جوادی آملی حفظه الله تعالی: جهاد بین عقل و عشق است کسی که بر اساس عشق عمل کند پیروز است. دینداری عاقلانه کمال است کامل است اما دینداری عاشقانه اکمل است.
دینداری عاقلانه فضل است و فضیلت اما عاشقانه عبادت کردن افضل است.
امام صادق علیه السلام فرمودند: افضل الناس من عشق العباده
و اینکه کربلا محل ریختن خون عشاق بود نه عقال
در پایان این نشست حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای صفی زاده به جمع بندی مطالب پرداختند و اینگونه بیان فرمودند که:
عبادت عامیانه:از سر ترس است یا از سر طمع ـــ کمیت مهم است ـــ عابد به فکر خویش است ــــ منت گذار است
عبادت عاقلانه: در این نوع عبادت ترس و شوق نقشی ندارد بلکه بر اساس وظیفه و قانون است ــــ به کمیت هم کاری ندارد بلکه به دنبال وظیفه است.
عبادت عاشقانه: نه ازسر ترس و طمع است ونه وظیفه و قانون بلکه از سر محبت و مهراست ـــ تکلیف طلب است و بیشتر ـــ اصلا هر چه تو بخواهی ـــ منت پذیر است
نکته آخر: هر سه دینداری اصیل و بلا اشکال اما مهم کیفیت بخشیدن به عبادت است.