قالَ الامام جواد عليه السلام :
عَلَّمَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلّيا عَلَيْهِ السَّلامُ اءلْفَ كَلِمَةٍ، كُلُّ كَلِمَةٍ يَفْتَحُ اءلْفُ كَلِمَةٍ.
امام جواد فرمود: حضرت رسول صلى الله عليه و آله ، يك هزار كلمه به امام علىّ عليه السلام تعليم نمود كه از هر كلمه اى هزار باب علم و مسأله فرعى باز مى شود.
عمل اخلاقی از دیدگاه اسلام
اسلام عملی را خیر و اخلاقی میداند که دارای دو جنبه باشد. به این معنی که هر عمل از روح و نیت «حسن فاعلی» و شکل و صورت «حسن فعلی» تشکیل شده است و عمل خیر باید حسن فعلی داشته باشد یعنی صورت و شکل عمل صحیح باشد. مثلا کسی که مالی را از راههای نامشروع جمع کرده و با این مال به قصد قربت اقدام به خیرات و مبرات مینماید از او پذیرفته نیست و یا مال مباح و مشروع را خواسته باشد برای ریا و خودنمایی و در غیر رضا و طاعت پروردگار انفاق و بخشش کند اینجا هم مردود است و بنا به نظر حضرت امام صادق(ع) چنین کسی مبذر و مسرف است.
سلام به شما دوست اهل بیت علیهم السلام
روزهای مباهله و نزول سوره هل اتی را که باید به اندازه عید، گرامی داشته شود،گرامی می داریم.
پند پیران
پند پیران بهتر از عمر دراز
زانکه ایشانند خود در عین راز
پند پیران بهتر از بخت جوان
بشنو این معنی ز پیر غیب دان
پند پیران همچو اسم اعظم است
بر جراحت ها مثال مرهم است
پند پیران مرهم جانی بود
پند پیران راز پنهانی بود
پند پیران باشدت چون پیشوا
پند پیران، باشدت خود مقتدا
پند پیران آفتاب بی زوال
پند پیران است ماه عمر و سال
پند پیران است فتح الباب دین
پند پیرانت کند با دین قرین
پند پیران است بحر موج زن
پند پیران است چون دُرّ عَدَن
پند پیران است خود اسرار فاش
در معانی واقف عطار باش
[عطار نیشابوری]
اسراف و تبذیر در قرآن
معیار اسراف
احادیثی از حضرت امام صادق(ع) نقل است که در مورد اسراف به اصحاب میفرمایند: کمترین حد اسراف این است که لباسی را که بیرون خانه برای حفظ آبرو میپوشی در داخل خانه نیز بپوشی یا باقیمانده آب و غذا را که در ظرف میماند دور بریزی و یا خرما را خورده و هسته آن را دور اندازی. در بعضی از احادیث آمده است که در هنگام وضو گرفتن باید مواظب باشیم که دچار اسراف نشویم و مقدار یک مد (معادل سه چهارم لیتر) آب برای وضو کفایت میکند. و نیز در ذیل آیه شریفه ۳۱ سوره اعراف: «کلوا و اشربوا…» احادیثی از حضرت امام صادق(ع) نقل شده است که از آن جمله این حدیث است که «عیاشی از ابان بن تغلب» از آن حضرت نقل میکند که مال و ثروت از آن پروردگار است که آن را در نزد مردم به امانت گذاشته است و به آنها اجازه فرموده که در حد اعتدال و میانهروی بخورند و بیاشامند و لباس بپوشند، و نکاح کنند، مرکب سواری داشته باشند و مازاد آن را به فقرای مؤمنین ببخشند و بدینوسیله اختلافات طبقاتی را از بین ببرند و پراکندگیها را ترمیم کنند و کسی که اینگونه عمل میکند، آنچه را که میخورد و میآشامد، اعمالش مباح است و نکاح او و استفاده از مرکوبش نیز حلال میباشد و کسی که از این حد تجاوز کند بر او حرام است و سپس فرمود که اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد.
از فرمایش امام(ع) که نظرشان را به صراحت اعلام و میفرمایند: «من عدا ذلک کان علیه حراما» حرمت اسراف به وضوح آشکار میشود و وقتی از حد متعادل و مشخص که در این حدیث شریف بدان تصریح شده تجاوز شد به حرمت میانجامد و به دلیل اینگونه احادیث و یا به دلیل نهی صریح قرآن (لاتسرفوا) اسراف و تبذیر نوعی حریم شکنی و عصیان در برابر امر پروردگار و از گناهان کبیره محسوب میشود. در حدیثی دیگر میفرماید: «کسی که چیزی را در غیر راه خدا انفاق کند او مبذر است و کسی که در راه خدا چیزی را انفاق کند او مقتصد است. در این جا معلوم میشود که بذل و بخشش اگر به قصد و نیت الهی نباشد حکم اسراف را دارد و اصولا از دید اسلام چنین عملی اخلاقی و پسندیده نیست .
قالَ الامام الجواد عليه السلام : مَنِ انْقادَ إ لَى الطُّمَاءنينَةِ قَبْلَ الْخِيَرَةِ فَقَدْ عَرَضَ نَفْسَهُ لِلْهَلَكَةِ وَالْعاقِبَةِ الْمُغْضِبَةِ
امام جواد (علیه السلام) فرمود:
هركس بدون تفّكر و اطمينان نسبت به جوانب (هر كارى ، فرمانى ، حركتى و…) مطيع و پذيراى آن شود، خود را در معرض سقوط قرار داده ؛ و نتيجه اى جز خشم و عصبانيّت نخواهد گرفت.
فروتنی و ادب در گفتار
یکی از ارزش های اخلاقی در گفتار، رعایت ادب و تواضع در گفتار است که به ویژه درباره سخن گفتن با والدین توصیه شده است. «و قل لهما قولا کریما» 1. منظور از « قول کریم » در این آیه، همان سخن مودبانه است تواضع و ادب. در همه جا، در رفتار و گفتار، مطلوب است.
قالَ الامام الجواد عليه السلام : إ نَّ بَيْنَ جَبَلَىْ طُوسٍ قَبْضَةٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّةِ، مَنْ دَخَلَها كانَ آمِنا
يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ النّار
فرمود:
همانا بين دو سمت شهر طوس قطعه اى مى باشد كه از بهشت گرفته شده است ، هر كه داخل آن شود
و با معرفت زيارت كند -، روز قيامت از آتش در اءمان خواهد بود.
سند آیه مباهله
غالب مفسران و محدثان شیعه و اهل تسنن تصریح كرده اند كه آیه مباهله در حق اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است و پیامبر تنها كسانی را كه همراه خود به میعادگاه برد فرزندانش حسن و حسین و دخترش فاطمه و علی علیهم السلام بودند.
برخی از مفسران اهل تسنن كه در اقلیت هستند، كوشیده اند كه ورود احادیث واقعه ی روز مباهله را در این زمینه كه در عظمت اهل بیت علیهم السلام بوده است، انكار نمایند. ولی با مراجعه به مسانید و منابع اهل تسنن دیده می شود كه بسیاری از آنان احادیثی ذكر نموده اند بنابر این نظر كه قضیه تاریخی مباهله مربوط به پیامبراكرم، حضرت علی، حسنین و حضرت زهرا علیهم السلام می باشد.
برای اثبات این حرف، برخی از روایات آنان را در این باب با ذكر مدارك ذكر می نماییم.
” قاضی نورالله شوشتری” در جلد سوم از كتاب نفیس” احقاق الحق” طبع جدید صحفه 46 چنین می گوید: ” مفسران در این مسئله اتفاق نظر دارند كه ” ابناء نا” در آیه فوق اشاره به حسن و حسین علیهماالسلام و ” نساء نا” اشاره به فاطمه علیهاالسلام و انفسنا” اشاره به علی علیه السلام است.
سپس- در پاورقی كتاب مزبور- در حدود شصت نفر از بزرگان اهل سنت ذكر شده اند كه تصریح نموده اند آیه مباهله درباره اهل بیت علیهم السلام نازل شده است و نام آنها و مشخصات كتب آنها را از صفحه 46 تا 76 مشروحاً آورده است.
از جمله شخصیتهای سرشناسی كه این مطلب از آنها نقل شده افراد زیر هستند:
1. مسلم بن حجاج نیشابوری” صاحب ” صحیح” معروف كه از كتب شش گانه مورد اعتماد اهل سنت است. در جلد 7 صفحه 120
2. ” احمد بن حنبل” در كتاب ” مسند” جلد1، صفحه 185.
3. “طبری” در تفسیر معروفش در ذیل همین آیه، جلد سوم، صفحه 192.
4. ” حاكم” در كتاب ” مستدرك” جلد سوم، صفحه 150.
5. ” حافظ ابونعیم اصفهانی” در كتاب ” دلائل النبوة” صفحه 297297.
6. ” واحدی نیشابوری” در كتاب” اسباب النزول"، صفحه 74.
7. ” فخر رازی” در تفسیر معروفش، جلد8، صفحه85.
8. ” ابن اثیر” در كتاب ” جامع الاصول"، جلد 9، صفحه 470.
9. ” ابن جوزی” در ” تذكرة الخواص” صفحه 17.
10. ” طنطاوی” مفسر معروف در تفسیر” الجواهر” جلد دوم، صفحه 120.
11. ” زمخشری” در تفسیر” كشاف” جلد1، صفحه 193.
۲۴ ذی حجه روز مباهله پيامبر(ص) با نصاراينجران در سال نهم هجري قمري است …
مفهوم شناسي مباهله
مباهله در لغت سه معنا دارد: 1- رها نمودن و به خود وا گذاشتن؛ 2- دعايي كه همراه با تضرع و اصرار باشد؛ 3- كم بودن آب. زماني كه دو يا چند نفر بر سر مسئلهاي اختلاف نظر داشته باشند و هيچ كدام حاضر نباشند عقیده طرف مقابل را بپذيرند، در يك جا جمع ميشوند و به درگاه خداوند تضرع ميكنند و از خداوند ميخواهند كه آن كس را كه بر باطل است رسوا نموده و مورد لعن و مجازات خويش قرار دهد.
كيفيت و زمان انجام مباهله
كيفيت انجام مباهله به اين صورت است كه هر يك از طرفيني كه قصد انجام مباهله را دارند، انگشتان دستشان را در بين انگشتان طرف مقابل قرار ميدهند و اين جملات را ميگويند:اللّهُمَّ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ الارَضينِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ اِنْ كانَ فُلانٌ جَحَدَ الْحَقَّ وَ كَفَرَ بِهِ فأنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْاباً مِنَ السَّماءِ وَ عَذاباً اليما؛ یعنیً اي خدايي كه پروردگار آسمانهاي هفتگانه و زمينهاي هفتگانه و پروردگار عرش با عظمت هستي! اگر فلاني (طرف مقابل در مباهله) منكر حق است و نسبت به آن كفر ميورزد، پس نازل گردان بر او آتشي از آسمان و عذابي دردناك. مناسبترين وقت براي انجام مباهله نيز، بين الطلوعين است؛ يعني از زمان طلوع فجر تا طلوع خورشيد.
مباهله پيامبر(ص) با نصاراي نجران
در سال دهم هجري (632 م) كه پايههاي حكومت اسلام كاملاً مستحكم شده بود، پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد(ص) به موازات مكاتبه با سران دولِ جهان و مراكز مذهبي، نامهاي نيز براي اسقف نجران «ابو حارثه» فرستادند و اهالي آن منطقه را به اسلام دعوت كردند. متن اين نامه بدين شرح است:
به نام خداي ابراهيم و اسحاق و يعقوب. اين نامهاي است از محمد پيامبر(ص) و فرستاده خدا به اسقف نجران. خداي ابراهيم و اسحاق و يعقوب را حمد و ستايش ميكنم و شما را از پرستش و عبادت بندگان به پرستش خدا دعوت ميكنم. شما را دعوت ميكنم كه از ولايت بندگان خدا خارج شويد و تحت ولايت خداوند در آييد و اگر اين دعوت را نميپذيريد، بايد به حكومت اسلامي جزيه (ماليات) بپردازيد، وگرنه با شما اعلام جنگ ميكنم. والسلام. فرستادگان حضرت محمد(ص) وارد نجران شده و نامه حضرت را به اسقف نجران دادند. اسقف نامه را با دقت خواند. وقتي از محتواي نامه مطلع شد، وحشت عجيبي سراپاي وجودش را فرا گرفت. شخصي را نزد «شرحبيل بن وداع‍ة»، كه شخصي با درايت و كاردان بود، فرستاد و او را به خدمت فرا خواند و نظر او را درباره نامه پيامبر(ص) جويا شد. شرحبيل گفت: ما مكرراً از پيشوايان مذهبيمان شنيدهايم و به اين مطلب يقين داريم كه خداوند به حضرت ابراهيم(ع) وعده داده است كه نبوت را از نسل اسحاق(ع) به فرزندان اسماعيل(ع) منتقل كند و هيچ بعيد نيست كه محمد همان پيامبر موعود باشد. با اين حال، اين يك مسئله مذهبي و مربوط به نبوت است و من در اين گونه مسايل نظري ندارم؛ اگر از امور دنيوي بود، بدون شك اظهار نظر ميكردم و از هيچ گونه تلاشي فروگذار نميكردم.
مذاكره نمايندگان نجران با پيامبر اسلام(ص)
مسيحيان قبل از آن كه وارد مذاكره رسمي با پيامبر اسلام(ص) شوند، اظهار داشتند چون هنگام نماز است، اجازه دهيد نمازمان را بخوانيم. حضرت به آنها اجازه داد و آنها به طرف قبله خودشان (مشرق) نماز خواندند. بعضي از اصحاب خواستند متعرض آنها شوند، ولي حضرت مانع شدند. پس از اقامه نماز، مذاكرات آغاز شد و حضرت رسول(ص) براي بار ديگر آنها را به اسلام دعوت كرد؛ ولي اظهار داشتند كه ما قبل از تو ایمان آورده‌ایم. حضرت فرمود: دروغ ميگوييد، چون شما صليب را عبادت ميكنيد و گوشت خوك ميخوريد و عيسي(ع) را فرزند خدا ميدانيد و اين امور با اسلام و اعتقاد به خداوند يگانه سازگار نيست. نتيجه جلسه اين شد كه براي فرداي آن روز با پيامبر اسلام(ص) قرار مباهله بگذارند؛ اگر پيامبر اسلام(ص) براي مباهله سربازان و نيروهاي نظامياش را همراه آورد، با او مباهله كنند، و اگر با خاصان و اهل بيتش در محل مباهله حاضر شود، با او مباهله نكنند؛ چرا كه معلوم ميشود پيامبر اسلام(ص) به حقانيت خودش مطمئن است، وگرنه عزيزان خويش را در معرض هلاكت قرار نميدهد. تصميم هيئت مسيحي به پيامبر اسلام(ص) ابلاغ شد و قرار شد هر دو طرف فرداي آن روز (24 ذي الحجه) براي انجام مباهله در خارج از مدينه حاضر شوند. پس از معلوم شدن زمان مباهله، پيامبر اكرم(ص) افرادي را جهت دعوت كردن مردم براي مشاهده جريان مباهله، به مدينه و اطراف آن فرستاد تا از همه مردم دعوت به عمل آورند. روز موعود جمعيت بسياري از زن و مرد در محل مباهله حاضر شدند.
ورود به صحنه مباهله
پيامبر(ص) با علي مرتضي و فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسين (عليهم السلام) در مقابل ديدگان آنان كه براي مشاهده مباهله پيامبر اسلام(ص) با مسيحيان نجران در محل حاضر شده بودند، وارد صحنه شد. مسيحيان با ديدن چهره مصمم و مطمئن پيامبر اسلام(ص) و همراهانش از يك سو، و شنيدن سخنان يأس آور اسقف نجران از سوي ديگر، تصميم گرفتند در برابر خواستههاي پيامبر(ص) تسليم شوند. بنابراين خدمت پيامبر اكرم(ص) رسيده و گفتند: يا اباالقاسم! ما با تو مباهله نميكنيم، ولي حاضريم مصالحه كنيم و هر مقداري كه خواسته باشي به تو جزيه بپردازيم. پيامبر بزرگوار اسلام(ص) پيشنهاد آنها را پذيرفت و از انجام مباهله منصرف شد و قرارداد صلحي بين پيامبر اسلام(ص) و مسيحيان نجران بسته شد.
عباسعلي وحيدي
منبع:خبرگزاری حج
